Nederland heeft een uitgebreid, gezond en actief verenigingsleven. Als onderdeel van de ‘civil society’ – het maatschappelijk middenveld tussen markt en staat – is het verenigingsleven belangrijk voor een democratisch land. Het bevordert sociale cohesie en maatschappelijk vertrouwen. Wat gebeurt er met ons verenigingsleven in de 1,5 meter economie?

Terwijl we ons aan de regels houden ter bescherming van kwetsbare medeburgers en mensen die in vitale beroepen werken, dringen zich steeds meer vragen op rond ‘exit-strategieën’ en de verdere toekomst. Vaak gaat het daarbij over de economie. Dat is natuurlijk belangrijk. De laatste tijd komen er ook steeds meer signalen vanuit de (professionele) culturele sector: omvallende theaters, toneelgezelschappen, orkesten en artiesten die niet kunnen repeteren of optreden op de diverse podia, festivals die niet doorgaan, etc. Bijna een miljard van het BNP zit daarin. Een niet te verwaarlozen bijdrage aan de economie.

Ik wil daarnaast aandacht vragen voor de toekomst van het ‘maatschappelijk middenveld’, het verenigingsleven van Nederland, als belangrijke drager van de democratie.

Wat betekent de 1,5 meter economie voor bijvoorbeeld (amateur)koren?

Met ruim 1,7 miljoen samen zingende Nederlanders – waarvan meer dan de helft in georganiseerd koorverband – is de Nederlandse koorsector veruit de grootste kunstensector van Nederland (bron: Koornetwerk Nederland).

Ik ben onder andere koordirigent en leid een koor van 24 vrouwen. We repeteerden tot half maart in een ruimte waar we allemaal netjes in pasten. Daar samen zingen is nu niet mogelijk. Veel koren ontmoeten elkaar via ZOOM of andere apps, maar echte samenzang kan niet door vertragingen in het internet. Andere koren maken meersporenopnames met de stemmen van alle koorleden, monteren dat tot één opname en delen die via social media. Vaak zijn de resultaten prachtig, maar het is niet hetzelfde als samen zingen. Dat missen we.

In het begin hoopten we nog dat we in juni misschien wel weer ‘normaal’ konden repeteren. Nu lijkt het erop dat we waarschijnlijk tot ver in 2021 te maken hebben met ‘afstand houden’.

Dat roept veel vragen en onzekerheid op.

• Hoeveel ruimte hebben we als koor nodig met 24 vrouwen op afstand van elkaar?
• Hoe zit het met de ‘virusdruppels’ als je met een groep in een ruimte bent, zelfs met 1,5 meter afstand? Gaan beschermende middelen als mondkapjes ons helpen (moeilijk zingen, lijkt me…)?
• Grotere ruimte = hogere huur = meer kosten = contributieverhoging? Hoe zit het net gemeentelijke subsidies voor de amateurkunsten?
• Hoeveel leden zullen afhaken? Wat betekent dat voor het voortbestaan van het koor?
• De beloning voor oefenen ligt voor veel koren in het optreden voor publiek. Kan dat nog en zo ja, hoe en waar en voor hoeveel mensen? Hoeveel koren worden blij van een concert voor het oog van slechts een camera, zonder direct applaus en die gezellige borrel na waarbij je die lieve complimenten van familie en vrienden krijgt?

Vergelijkbare vragen gelden voor veel meer muziekverenigingen, buurthuizen, sportclubs, leeskringen, oranjeverenigingen, schutterijen, carnavalsverenigingen, religieuze groepen en heel veel (andere) vormen van vrijwilligerswerk. 

• Kunnen verenigingen toegang krijgen tot grotere ruimtes voor hun samenkomsten?
• Wat betekent dit voor huurprijzen?
• Gaan we meer samenkomen in de open lucht (jas aan!?) en bouwen we meer ‘open overkappingen’?

Er is veel creativiteit in de verenigingen, dus er zullen oplossingen komen. In elk geval zijn het belangrijke vragen om over na te denken. Het is een sector die het waard is én die cruciaal is om in te investeren. Om te voorkomen dat niet alleen onze economie, maar ook onze ‘civil society’ en daarmee onze democratie onder druk komt te staan. 

Wat zijn jouw vragen voor de toekomst van het verenigingsleven in Nederland? Welke ideeën heb jij voor een oplossingsrichting? Fijn om ze te delen!Dit rapporteren