Even een compliment voor onze overheid in deze tijd! Voor al die mensen in gemeenten, provincie, en op landelijk niveau, en in functie van ambtenaar, beleidsmaker, manager, minister, volksvertegenwoordiger, etc. Zij werken zich nu een slag in de rondte.

Hoe zorgen wij als burgers goed voor onze overheid?

Ik probeer me voor te stellen hoe het is om in zo korte tijd en op basis van zo weinig informatie beslissingen te moeten nemen waarvan je maar zeer ten dele weet hoe ze uit zullen pakken.

En dat terwijl er:

• geen tijd is voor de gebruikelijke procedures van zorgvuldige afwegingen, ontstaan uit zorg om niet in willekeur te vervallen.
• zoveel mensen in het land nú antwoorden willen, omdat ze bang zijn, zich in onzekerheid gestort zien of voelen, er klappen vallen – sociaal en economisch.
• kritiek komt van alle kanten, terecht of onterecht.

Overheid onder hoge druk

Het lijkt mij dat de druk op de overheid hoog is, net als voor andere mensen in vitale beroepen. Zeker voor de personen die de meeste wind vangen. Minister Bruno Bruins viel flauw van oververmoeidheid. Thomas Schäfer, de Duitse minister van Financiën in de deelstaat Hessen pleegde gisteren zelfmoord, mogelijk wegens “grote zorgen over de mogelijkheid om aan de enorme verwachtingen van de bevolking over financiële hulp te voldoen” (bron: NOS).

Wederzijds vertrouwen?

Premier Rutte zei in zijn toespraak op 16 maart: “Het zal hoe dan ook een moeilijke tijd worden, maar we laten u niet in de steek.” De toespraak gaf vertrouwen en oversteeg op dat moment alle partijpolitiek. Het gekozen scenario van ‘vrijwillige’ lockdown is een enorm teken van vertrouwen naar ons als burgers. Dat is bijzonder voor een overheid die zoveel van haar systemen heeft gebouwd op wantrouwen. In record tempo worden noodmaatregelen uit de grond gestampt en uitvoeringscapaciteit opgebouwd. Dat vind ik knap.

Inmiddels blijkt dat er gaten ervaren worden in de ultrasnel gevormde noodmaatregelen. Er is boosheid en verdriet en er zijn negatieve reacties. Eerlijk gezegd ben ik zelf ook een beetje chagrijnig dat ik niet binnen de regels val. Ik maak me zorgen. Niet alleen voor mezelf, maar ook voor groepen die zich buiten en aan de rand en onderkant van de formele economie bevinden.

Tegelijkertijd blijkt dat de overheid oren heeft om ontvangen feedback op te nemen in de regelgeving. Zo wordt de lijst met SBI codes voor Tegemoetkoming schade COVID-19 nog steeds aangevuld, mede op basis van petities.

Alle perspectieven helpen: niet mopperen maar opperen

Hoe kunnen we juist nu het uitzonderlijke teken van overheidsvertrouwen in ons belonen? Hoe stralen we als burgers het vertrouwen uit dat we er samen uit komen? Is het mogelijk dat overheid en burgers ook ‘na corona’ vanuit creativiteit en solidariteit samenwerken? Kunnen we onze ‘zorgen over’ omturnen naar ‘zorgen voor’?

• Hoe zou het zijn als iedereen die nu boos of teleurgesteld is en kritiek levert op de overheid (inclusief ikzelf), zou erkennen dat ze zich zorgen maken? Dat we bang zijn dat het niet goed komt?
• Wat zou er gebeuren als we onze perspectieven en ervaringen delen, i.p.v. onze meningen?
• Wat als we nagaan wat we écht nodig hebben en daarom gaan vragen, i.p.v. te zeggen wat er allemaal niet goed (genoeg) gaat?
• Kunnen we het de overheid en elkaar makkelijker maken door samen te bouwen aan oplossingen?
• Hoe zorgen we dat we daarbij kijken vanuit het grotere geheel, naar wat goed is voor iedereen en onze planeet, i.p.v. vanuit ieders eigen belang als ‘stakeholder’?

Een overheid kan niet alle perspectieven tegelijk zien. Niemand kan dat. Hoe meer perspectieven zichtbaar en gedeeld worden, hoe beter en breder gedragen de oplossingen kunnen worden. Vergeet daarbij niet te vragen naar de stem van wie zelden gehoord worden.

Kansen van Corona: een paar ideetjes

Ik zie kansen in deze corona-crisis voor het heroverwegen van de verhouding tussen overheid en burgers.

Zomaar een paar ideetjes:

1. Klachtenprocedures afschaffen. Dat worden ‘Durf te Vragen-balies’ en ‘Van Zorgen-naar-Oplossingen-routes’.
2. Moties van Wantrouwen? Niet meer doen. We beginnen met ‘Moties van Vertrouwensherstel’.
3. Petities? Zeker mee doorgaan, boordevol ervaringsverhalen en suggesties ter verbetering.
4. We openen overal een ‘Ongehoorde Stemlokaal’.
5. We hebben nog maar één ‘partij’, die ‘Van Wereldbelang’.

Iemand nog aanvullingen?